“Lufta” për të drejtat e shpikjeve!
Historia e televizorit nuk është as e thjeshtë dhe as plotësisht e qartë. Që nga momenti i shpikjes së tij, lindi një luftë për të drejtat e tij, pasi ishte një produkt revolucionar që do t’i sillte miliona kujtdo që e zotëronte.
Televizori filloi me televizionin mekanik, një shpikje nga skocezi John Logie Baird. Shumica e konsiderojnë atë shpikësin e tij.
Por televizori siç e njohim sot, ose të paktën siç iu prezantua fillimisht publikut, ishte shpikje e një fermeri të vogël, një djali i cili, kur ulej në stallën e tij dhe dëgjonte radion, imagjinonte sesi të gjithë mund t’i shihnin ngjarjet e rëndësishme që ndodhnin në planet, mes imazhesh, përtej zërit.
Emri i djalit ishte Philo Farnsworth dhe ai lindi në një fermë të varfër në Utah, në një familje mormone.
Ai ishte introvert dhe ëndërrimtar. Përpara se të mbushte 16 vjeç, ai projektoi një sistem, vizionin e tij sesi do të ishte televizori, të cilin ia tregoi mësuesit të tij të fizikës.
Ai ishte i impresionuar. Për vite me radhë ai thoshte se Philo ishte studenti më i zgjuar që kishte pasur ndonjëherë. Diçka që rezultoi e nevojshme më vonë.
Philo i pa kufizimet e televizorit mekanik dhe mendoi se një pajisje thjesht elektronike do të jepte rezultate shumë më të mira.
Ai ishte personi që mendoi të përdorte një aparat fotografik, i cili mund të transmetonte një imazh në një pajisje tjetër.
Dhe në vitin 1927 ai ia doli mbanë. Ai gjeti fonde dhe iu përkushtua punës për ta përmirësuar atë.
Rreth të njëjtës kohë, David Sarnoff, biznesmeni që kontrollonte gjithçka rreth radios, hasi rastësisht lajmet televizive.
Si drejtues i RCA-së, Korporatës së Radios së Amerikës, e cila në atë kohë ishte monopol, ai kishte paratë dhe kohën për ta mposhtur Farnsworth-in për të patentuar i pari shpikjen e tij.
Kështu që ai punësoi një inxhinier me origjinë ruse, Vladimir Zworykin, i cili kishte punuar në dizenjator televizori që nga viti 1923, pa shumë sukses. Por ai mundi të bënte diçka me paratë e Sarnoff-it.
Sulmi ndaj të riut ishte i menjëhershëm. RCA ofroi të blinte patentën e tij për një shumë të vogël parash, por ai refuzoi.
RCA u përgjigj duke deklaruar se i kishte në pronësi të drejtat televizive që nga viti 1923. Philo vendosi të ngrejë padi.
Gjyqi zgjati për shumë vite dhe e rraskapiti financiarisht. Por në fund ai u shfajësua.
Profesori i tij u paraqit në gjykatë me projektin që Farnsworth ia kishte dhënë që nga viti 1922, një vit para Zworykin. Të drejtat ishin të tijat. Por ai ishte në borxhe kudo.
Dhe të gjitha ato vite stresi e kishin çuar tek alkool. Ai kishte ulçerë dhe ishte mbyllur plotësisht në vetvete.
Në vitin 1939, RCA, e cila tashmë e kishte themeluar NBC-në, pranoi t’i paguante atij honorare.
Farnsworth mori një milion dollarë. Megjithatë, ai ia kishte borxh pjesën më të madhe, teksa Lufta e Dytë Botërore e ndaloi zhvillimin e televizorit.
Farnsworth i kishte shpenzuar tashmë të gjitha paratë e tij për borxhe dhe për të blerë një fabrikë për të filluar prodhimin e televizorëve. Megjithatë, lufta ia prishi planet.
Të drejtat e tij skaduan deri në fund të luftës. RCA po prodhonte televizorë dhe i shiste, pa i paguar më asgjë.
Farnsworth u përpoq gjithashtu të shiste televizorë, por prodhimi i tij ishte i vogël në krahasim me atë të RCA, kështu kaloi në një krizë nervore.
Shpikësi i televizionit u shfaq në TV vetëm një herë. Ishte në një program lojërash i CBS-së, i quajtur “Kam një Sekret”.
Lojtarët u përpoqën pa sukses të gjenin sekretin e tij, i cili nuk ishte asgjë tjetër përveç shpikjes së televizorit. Ai u pagua me 80 dollarë dhe një pako cigare.
Në vitet e fundit të jetës së tij dhe pasi luftoi me depresionin për dekada, ai iu rikthye përsëri alkoolit.
Një mbrëmje në vitin 1969, dy vjet para vdekjes së tij dhe ndërsa po pinte, televizori tregoi Neil Armstrong dhe Buzz Aldrin duke shkelur në hënë për herë të parë.
Ulja në hënë u ndoq në televizion nga mbi 530 milionë njerëz. Philo iu drejtua gruas së tij dhe i tha: “Pam, vetëm për këtë ia vlente”.
