SHBA: Breshka vdes në moshën 141 vjeç!
Ajo “jetoi” gjatë dy luftërave botërore.
“Mbretëresha e Kopshtit Zoologjik të San Diegos” ka “ndërruar jetë”.
Emri i saj ishte “Gjyshja” dhe ishte një breshkë e Galapagosit, 141 vitet e ekzistencës jetuan 20 presidentë, dy luftëra botërore dhe dy pandemi.
Ajo ishte një dëshmitare e pavetëdijshme e periudhave të ndryshimeve të shpejta. Makinat, kompjuterët, interneti dhe inteligjenca artificiale u shfaqën të gjitha gjatë jetës së Gjyshes. Dymbëdhjetë shtete iu bashkuan Shteteve të Bashkuara gjatë jetës së saj. E lindur në ditët e fundit të presidencës së Chester A. Arthur, ajo mbushi 60 vjeç në mes të Luftës së Dytë Botërore.
Por sipas ekspertëve të breshkave, Gjyshja ka të ngjarë t’i ketë kaluar dy deri në tre vitet e para pas 15 nëntorit 1884, duke jetuar nën një shkëmb në Ishujt Galapagos të Ekuadorit.
Atje, ajo do të ishte fshehur nga skifterët dhe grabitqarët e tjerë ndërsa formohej guaska e saj, tha James Gibbs, nënkryetar i shkencës dhe ruajtjes për Galápagos Conservancy, një organizatë jofitimprurëse që mbron dhe punon për të rigjallëruar arkipelagun tropikal.
Rreth 350,000 breshka gjigante si Granny endeshin në Ishujt Galapagos para vitit 1800, kur mbërritën gjuetarët e balenave dhe filluan të mbështeteshin në mishin dhe vajin e breshkës, tha Gibbs.
Tre nga 15 nënllojet e breshkës së Galapagos tani janë zhdukur dhe pjesa tjetër konsiderohet e cënueshme ose e rrezikuar, sipas Bashkimit Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës.
Në vitet 1920 dhe 1930, ambientalistë si drejtori i parë i Akuariumit të Nju Jorkut, Charles Haskins Townsend, shkuan në Ishujt Galapagos për të shpëtuar speciet.
Duke shpresuar të krijonte koloni të sigurta në të gjithë vendin për të rindërtuar popullatën, Townsend dërgoi breshka në kopshte zoologjike në të gjithë vendin. Ai dërgoi tetë në San Diego. Njëra ishte Granny.
Sipas Shoqatës së Kopshteve Zoologjike dhe Akuariumeve, e cila mban një bazë të dhënash të kafshëve të kopshtit zoologjik, Granny mbërriti në San Diego në vitin 1930.
Në fund të viteve 1960 dhe në fillim të viteve 1970, ambientalistët filluan një program mbarështimi në robëri në një përpjekje për të shpëtuar speciet. Në atë kohë, tha ai, kishte më pak se 6,000 breshka në të gjithë botën.
Disa u riatdhesuan përsëri në Galapagos. Më i famshmi ishte një banor i Kopshtit Zoologjik të San Diegos me emrin Diego. Ai pati më shumë se 800 pasardhës para se të dilte në pension në vitin 2020.
Tani ka 30,000 breshka gjigante në të gjithë botën, tha Gibbs, me një të tretën e tyre që i atribuohen programit të mbarështimit në robëri.
Me specien e saj të shpëtuar nga zhdukja e mundshme, gjyshja jetoi si një personazh i famshëm vendas në San Diego.
