Teologët përdorin qasje të përgjithshme interpretuese në përpjekjen e tyre për të lidhur vizionet e Zbulesës me ngjarjet që kanë ndodhur në botë. Qasja më e njohur është e kaluara (preterizmi), e cila thotë se vizionet kanë ndodhur në kohën e shkrimit të Apokalipsit (shekulli i parë dhe i dytë)[1]. Qasja futuriste, pohon se shumica e ngjarjeve të Apokalipsit do të ndodhin në të ardhmen, në kohën e mundimit të madh[2] dhe qasja Historike pohon se profecitë interpretohen gjatë historisë së botës.
Është e qartë se qasja interpretative e përdorur, do të bëjë një ndryshim të madh në interpretim, kështu që në vend që të spekulojmë, duhet të gjejmë sesi profecitë e tjera apokaliptike në Bibël lidhen me ngjarjet në botën tonë. Libri i Danielit është i vetmi libër në Bibël që është i afërt, i ngjashëm me librin e Apokalipsit dhe simbolika e tij na ndihmon të interpretojmë simbolikën e Apokalipsit. Vizioni më i famshëm i librit të Danielit gjendet në kapitullin e dytë dhe përshkruan imazhin e një statuje të bërë nga metale të ndryshme. Llojet e ndryshme të metalit simbolizojnë perandoritë e njëpasnjëshme që kanë shtypur popullin e Perëndisë, që nga koha e Danielit (Babilonia, Medo-Persia, Greqia, Roma, Europa). Megjithatë, vlen të përmendet se shumë theks i vihet asaj se “çfarë do të ndodhë në ditët e fundit” kur “Perëndia i qiellit do të vendosë një mbretëri që nuk do të shkatërrohet asnjëherë” (Danieli 2:28, 44).
Në kapitullin e shtatë gjejmë një vegim të ngjashëm ku Danieli sheh “katër bisha që dalin nga deti” (Danieli 7:2). Përshkruhen përsëri një varg perandorish gjatë shekujve (Luan, Ariu, Leopardi, Bisha, Briri i Vogël). Por tregimi i vizionit përqendrohet në kohët e fundit, kur “gjykatësi u ul dhe librat u hapën… dhe erdhi koha dhe shenjtorët morën mbretërinë” (Danieli 7:10,22). Në të njëjtën mënyrë vizioni i gjetur në kapitullin e tetë të Danielit ndjek një karakterizim simbolik të ngjashëm (Dash, Dhi, Bri i Vogël)[3].
Kur shqyrtojmë profecitë apokaliptike gjatë historisë, me një theks të veçantë në kohët e fundit, ne përdorim metodën historike të interpretimit. Një metodë interpretimi e mbështetur nga shumë teologë deri vonë[4]. Një studim i kujdesshëm i profecive të Danielit përbën parimin udhërrëfyes të metodës historike, e cila mund të zbatohet edhe në interpretimin e librit të Apokalipsit.
Së pari, profeti Daniel e fillon rrëfimin e çdo vegimi të ri duke iu referuar ngjarjeve që karakterizojnë periudhën kohore përkatëse (për shembull Danieli pa vegimin e javës së kapitullit “në vitin e parë të Belshazarit”, “në shtratin e tij”, Danieli 7: 1). Në mënyrë të ngjashme, profeti Joan përmend periudhën kohore në të cilën ai sheh vegimet, ai është në mërgim “në ishullin, i cili quhet Patmos… Të dielën” (Zbulesa 1:9, 10). Një pikë për t’u theksuar është fakti se në librin e Danielit raportohen vizione të ndryshme me një temë të përsëritur. Përpara rrëfimit të çdo vegimi, Danieli përmend momentin specifik në kohë kur ai mori vegimin, ndërsa ne zbulojmë se rrëfimi i tij është i ndërthurur me histori nga përvojat e tij personale (p.sh. Danieli në strofkën e luanëve). Por në librin e Apokalipsit vërejmë se ka vetëm një periudhë të caktuar kohore (koha e mërgimit të Joanit), kështu që mund të themi se është sikur të lexoni një nga vegimet përkatëse të Danielit dhe jo të gjithë librin e Danielit me vizione të përsëritura.
Gjithashtu, periudha kohore e secilit prej vegimeve të Danielit fillon në momentin që iu dha vegimi. Kështu, fotografia në kapitullin e dytë u dha “në vitin e dytë të mbretërimit të Nabukadnetsarit” (Danieli 2:1), periudha e “epokës së artë” të Babilonisë, kur perandoria ishte në kulmin e saj, kështu që përshkrimi fillon duke simbolizuar Babiloninë me një “kokë prej ari të kulluar” (Danieli 2:32). Në mënyrë të ngjashme, vizionet e mëvonshme të Danielit fillojnë me periudhën kronologjike në të cilën u dhanë[5]. Me këtë si model, mund të konsiderojmë se edhe ngjarjet e Apokalipsit fillojnë rreth periudhës kohore kur u shkrua libri. Shumica e studiuesve besojnë se është shkruar në dekadën e fundit të shekullit të parë dhe jo në kohën e kryqëzimit të Krishtit, apo në kohën e fundit të kohëve.
Për më tepër, secili nga vizionet e Danielit në thelb rrëfen një progres linear të ngjarjeve kryesore në historinë botërore që kanë ndikim të drejtpërdrejtë mbi popullin e Perëndisë. Vegimet e Danielit nuk përqendrohen shumë në histori, pasi tregimi përqendrohet në themelimin e Mbretërisë së Perëndisë. Gjithashtu mund të ketë një ndryshim të skenave si ajo e gjetur tek Danieli 7:8, 9, ku nga ngjarjet që shpalosen në tokë me “bririn e vogël” duke çrrënjosur mbretëritë dhe duke folur me fjalë pompoze, ne kalojmë në ngjarjet që shpalosen në qiell me fillimin e gjykimit hulumtues. Ndërsa ende mund të ketë pasazhe shpjeguese si kapitulli i nëntë, që sqarojnë alegoritë e kapitullit të tetë, të cilat Danieli nuk i kishte kuptuar.
Pra, mund të presim që tregimi i Apokalipsit të ndjekë një strukturë të ngjashme duke filluar në kohën e Joanit dhe duke theksuar periudhën e fundit të kohës. Përveç kësaj, ne presim që të ketë disa ndryshime në skenë dhe disa shkurtime shpjeguese, me një progresion linear të ngjarjeve të përshkruara. Në vijim do të shohim se tregimi i librit të Apokalipsit ka me të vërtetë pikërisht këto karakteristika.
***
[1] Preterizmi është një qasje interpretative veçanërisht kritike/iluminuese e periudhës pas reformimit, që hedh poshtë idenë se profecia mund të parashikojë në mënyrë të mbinatyrshme të ardhmen. Prandaj ai argumenton se profecitë janë paraqitje dhe parashikime simbolike të bazuara në çështjet politike, sociale dhe fetare të kohës së tyre.
[2] Qasja futuriste filloi si një reagim ndaj reformatorëve protestantë të cilët e identifikuan Papën me antikrishtin në të ardhmen e pafund. Vitet e fundit, interpretues të tillë si Hal Lindsay dhe Tim LaHaye (të serisë Left Behind të librave dhe filmave) e kanë përqafuar dhe zhvilluar këtë teori dhe shpesh u referohen elementeve jobiblikë si “rrëmbimi i fshehtë”.
[3] Shkrimi ynë mbi vegimet e Danielit, paraqet më shumë detaje rreth vizioneve të Danielit.
[4] Artikulli i Wikipedia-s, “Historicizmi (Krishterimi)”, Wikipedia, Enciklopedia e Lirë.
[5] Tregimi i vegimit në kapitullin e shtatë, i dhënë “në vitin e parë të Belshazarit” (mbreti i fundit i Babilonisë), fillon duke simbolizuar Babiloninë me një luan me krahë shqiponje. I shkëputen krahët dhe ai qëndron në këmbë si një njeri. Heqja e krahëve simbolizon rënien që karakterizonte perandorinë babilonase në atë kohë. Në kohën kur vizioni u dha në kapitullin e tetë “në vitin e tretë të mbretërimit të mbretit Belshazar”, perandorisë babilonase po i vinte fundi, nuk gjejmë asnjë përmendje të Babilonisë, por tregimi fillon me perandorinë e Medo- Persia, e cila e pasoi atë nga Babilonia.
