Si mund të inkorporohet Kanadaja në SHBA ligjërisht dhe paqësisht.
Një skenar i vjetër në lidhje me bashkimin e mundshëm SHBA-Kanada po rikthehet, pasi Presidenti i zgjedhur Donald Trump dëshiron të lërë “vulën” e tij “të pashlyeshme” duke e bërë “Amerikën përsëri të madhe”, siç ka premtuar.
Ky është një skenar që në fazën e parë ka të bëjë me një integrim të Kanadasë në SHBA dhe më pas në të ardhmen integrimin edhe me Meksikën (dhjetëra miliona amerikanë janë me origjinë meksikane), duke krijuar një supershtet “amerikan verior”.
Kjo është një perspektivë që ekziston në drejtimet gjeopolitike të shumë Think Tank-eve që i përkasin hapësirës autentike konservatore.
Përsa i përket Kanadasë, pyetja që lind është sesi mund të inkorporohet në SHBA në kushte ligjore dhe në mënyrë paqësore.
Me kërkesën e National Post, ekspertë të ligjit politik dhe kushtetues, njëri nga Kanadaja dhe tjetri nga Shtetet e Bashkuara, ranë dakord të analizojnë sesi një ndryshim i tillë themelor në shtetësinë e Kanadasë mund të bëhet teorikisht realitet.
Gregory Tardy kaloi 11 vite si këshilltar ligjor në Elections Canada dhe 15 vite të tjera si këshilltar i lartë parlamentar në Dhomën e Komunave.
Ai ka dhënë mësim në shkollat juridike në Ontario dhe Quebec.
Ai është president i Institutit të së Drejtës Parlamentare dhe Politike, një institut i pavarur.
Roderick Hills Jr. është profesor në Shkollën Juridike të Universitetit të New York-ut, i cili jep mësim dhe shkruan mbi të drejtën kushtetuese, me theks në marrëdhëniet ndërqeveritare dhe autonominë e qeverive shtetërore dhe lokale.
“Ajo me të cilën po përballemi, sepse jemi të dy shtete të sundimit të ligjit, është se metoda e parë dhe më e mundshme që tentohet është ose bashkimi i dy vendeve ose integrimi i Kanadasë në Shtetet e Bashkuara dhe kjo do të ishte përmes kushtetutës dhe do të thotë bashkim ligjor.
Më duket se nëse Kanadaja në tërësi, ose pjesë të saj, do të donin të bashkoheshin me Shtetet e Bashkuara, ata do të duhej të kalonin në Seksionin 41 të Aktit të Kushtetutës, 1982.
Që do të thotë se pëlqimi për shkëputjen nga Kanadaja të një rajoni të caktuar administrativ duhet të jepet nga Senati, Dhoma dhe legjislaturat e të 10 rajoneve.”
Ky është tashmë një skenar shumë i pamundur.
Por edhe nëse po flasim për një rajon që vendos se dëshiron të jetë pjesë e Shteteve të Bashkuara, atëherë duhet të kryhet në atë rrugë dhe mënyrë.
Pavarësisht nëse flasim për një rajon ose disa rajone, ose për vendin në tërësi, kriteri për nenin 41 të Kushtetutës është grupi i parimeve të zhvilluara në peticionin e shkëputjes nga Gjykata e Lartë e Quebec.
Le të themi, për hir të argumentit, PEI (Prince Edward Island) dëshiron të largohet dhe New Brunswick dhe Nova Scotia duan që PEI të qëndrojë, ndërsa Otava dëshiron që PEI të qëndrojë.
Pastaj duhet të ketë diskutime derisa të arrijnë në një mirëkuptim. PEI nuk mund të mbledhë paketat dhe të largohet. Duhet të ketë një formë marrëveshjeje.
Pasi të merret ai vendim, ose nga të 10 shtetet ose nga disa, por jo të gjitha, atëherë duhet të ketë hyrje në Shtetet e Bashkuara.
Dhe ky është një proces krejtësisht i veçantë.
Kjo bazohet në Nenin IV, Seksioni 3, Klauzola 1 e Kushtetutës së SHBA-së, e cila në thelb thotë se me një votë të thjeshtë të Kongresit Amerikan, territoret e reja mund të inkorporohen në SHBA dhe të bëhen shtete.
Shembulli më i fundit ndodhi kur Havai u bë shtet më 21 gusht 1959, pas një referendumi Havai dhe më pas legjislacionit federal.
Mundësia e dytë është me blerje.
Shumë prej shteteve amerikane u blenë, për shembull, si në blerjen e Luizianës, shtetet në perëndim të Mississippi-t u bënë territoret e para dhe përfundimisht shtete.
Nëse ju kujtohet gjatë mandatit të tij të parë, Presidenti Trump foli thjesht për blerjen e Grenlandës. Dua të them, teorikisht shumë, shumë teorikisht, kjo është e mundur.
Por Kanadaja nuk është në shitje. Dhe asnjë pjesë e Kanadasë nuk është në shitje. Pra, do të thoja se është një skenar i pamundur në rastin më të mirë.
Nuk mendoj se Thesari i SHBA-së mund ta përthithë atë.
Në rastin e Grenlandës, ndoshta, Danimarka e zotëron atë dhe amerikanët thjesht do ta blejmë prej tyre. Por askush nuk e zotëron Kanadanë përveç Kanadasë.
Opsioni i tretë: Pushtimi i drejtpërdrejtë.
Në veri të New York-ut, afër Otavës, ata kanë Divizionin e 10-të Malor, i cili përbëhet nga trupa elitare të ushtrisë amerikane.
Sinqerisht, nuk do të duhej shumë kohë që ata të arrinin deri në Otava dhe të thoshin “tani ju jeni pjesë e jona”. Por ka shumë pak gjasa që të ndodhë.
Shtetet e Bashkuara kanë shtuar historikisht një shtet të ri që më parë ishte një vend i pavarur: Pra, amerikanët aneksuan Teksasin në vitin 1845.
Dispozita kushtetuese që lejon shtimin e shteteve të reja gjendet në Nenin IV, Seksioni 3, Klauzola 1 e Kushtetutës së SHBA:
“Shtetet e reja mund të pranohen nga Kongresi në këtë formë bashkimi. Por asnjë shtet i ri nuk do të formohet apo krijohet brenda juridiksionit të ndonjë shteti tjetër.
Asnjë shtet nuk do të formohet nga bashkimi i dy ose më shumë shteteve, ose pjesëve të shteteve, pa pëlqimin e Legjislativëve të Shteteve të interesuara dhe të Kongresit.”
Në mënyrë tipike, Kongresi shton shtetet duke pranuar një peticion nga një legjislaturë, zakonisht ajo territoriale.
Kongresi më pas miraton një akt mundësues që shkakton pranimin e shteteve të reja sipas disa kushteve të përcaktuara me ligj.
Për pranimin e Utah, Kongresi këmbënguli që Kushtetuta e Utah duhet të ndalojë poligaminë, për shembull.
Popullsia e shtetit të propozuar më pas voton në një referendum për të miratuar ose refuzuar pranimin me kusht.
Ky referendum nuk kërkohet nga Kushtetuta, por është përfshirë në çdo akt pranimi shtetëror që nga mesi i shekullit të 19-të.
Në kohën e rebelimit amerikan kundër Perandorisë Britanike, Kongresi Kontinental në fakt e ftoi Kanadanë të anëtarësohej në Union si shtet, dhe kur ata nuk u ngritën kundër britanikëve, amerikanët i pushtua.
