Kompleksi më i madh kimik i integruar në botë, së bashku me selinë e BASF në Ludwigshafen, ka madhësinë e një qyteti të vogël. Kompleksi ka një nga impiantet më të mëdha të trajtimit të ujërave të zeza në Europë, ka spitalin e vet dhe departamentin e vet të zjarrfikësve.
Shpirti i Ludwigshafen është gazi natyror. Është “substanca jetike” që përshkon rrjetin e dendur të tubacioneve, lëndë djegëse bazë për termocentralet e saj, lëndë e parë për proceset e saj kimike. Por lufta e Rusisë në Ukrainë ka goditur furnizuesin e saj kryesor (shkruan euro2day.gr).
BASF fillimisht iu përgjigj rritjes së çmimit të gazit natyror duke mbyllur uzinën e saj të amoniakut dhe duke ulur shkallën e funksionimit të fabrikës së saj të acetilenit, duke kufizuar prodhimin e dy blloqeve kimike të ndërtimit të përdorura për të prodhuar një sërë produktesh të ndryshme që janë jetike për zinxhirët e vlerës bashkëkohore industriale.
“Çmimet e larta të gazit kanë krijuar një situatë ku ishte më e lirë të importohej amoniak nga jashtë sesa të prodhohej”, thotë Uwe Liebelt, kreu i vendeve europiane të BASF.
Deri në tetor, kompania kishte shkuar shumë më tej, duke arritur në përfundimin se kostot më të larta të energjisë kishin minuar aq shumë konkurrencën e Europës, saqë do t’i duhej të transformonte të gjithë biznesin e saj, sipas një raporti të Financial Times.
CEO Martin Brudermüller njoftoi se BASF do të tkurret në Europë “sa më shpejt të jetë e mundur, por edhe përgjithmonë”. Shumica e shkurtimeve pritet të bëhen në Ludwigshafen.
BASF nuk është vetëm. Që nga vera, kompanitë në të gjithë Gjermaninë janë përpjekur të përshtaten me zhdukjen pothuajse të plotë të gazit natyror rus. Ata kanë ulur përdorimin e energjisë elektrike, kanë kaluar në naftë dhe si mjet i fundit, kanë shkurtuar prodhimin. Disa madje po mendojnë të zhvendosin operacionet në vendet ku energjia është më e lirë.
Kjo është thellësisht shqetësuese për të ardhmen e industrisë gjermane dhe qëndrueshmërinë e modelit të biznesit të vendit, i cili prej kohësh është mbështetur në energjinë e lirë të garantuar nga një furnizim i bollshëm me gaz natyror rus.
Constanze Stelzenmüller, drejtoreshë e Qendrës për SHBA-në dhe Europën në Institutin Brookings, tha se Gjermania është një “rast laboratorik” i një shteti perëndimor që bëri një “bast strategjik” mbi globalizimin dhe ndërvarësinë, dhe tani po vuan pasojat dramatike.
“Ajo ia ka transferuar sigurinë e saj SHBA-së, zhvillimin e saj të eksportit në Kinë dhe nevojat e saj për energji në Rusi”, shkroi ajo në qershor. “Gjermani tani e gjen veten jashtëzakonisht të prekshme në fillimin e shekullit të 21-të, të karakterizuar nga konkurrenca e fuqive të mëdha dhe me një rritje të ndërvarësisë, si nga aleatët, ashtu edhe nga kundërshtarët.”
Në shumë mënyra, BASF mishëron këndvështrimin e Stelzenmüller-it. Me kalimin e viteve, ajo është bërë shumë e varur nga gazi rus. Kina tani krijoi 12 miliardë euro të ardhura vjetore nga BASF, e cila po ndërton një kompleks kimik 10 miliardë euro në rajonin Guangdong të Kinës juglindore, investimi më i madh i huaj në historinë e saj.
Aktivitetet e transferimit.
Disa në Berlin e shohin me dyshim fabrikën e re në Kinë. “Ata në thelb po ndërtojnë një version tjetër të Ludwigshafen”, thotë një zyrtar gjerman. Frika është se një ditë ata mund të mbyllin plotësisht aktivitetin në Gjermani dhe të kenë të gjitha aktivitetet e tyre në fabrikën kineze.
BASF ka hedhur poshtë kryesisht shqetësimet se po përsërit të njëjtat gabime që bizneset gjermane bënë me Rusinë, duke u bërë shumë të varur nga një shtet autoritar, me synime potencialisht agresive ndaj fqinjëve të tij.
Shefi ekzekutiv Martin Brudermüller, i cili jetoi në Hong Kong për dhjetë vjet, thotë se BASF nuk mund të përballojë të mos jetë në Kinë, e cila përbën 50% të tregut global të kimikateve dhe po rritet shumë më shpejt se Europa.
Kishte rreziqe, u tha Brudermüller gazetarëve në tetor, por “arritëm në përfundimin se Kina është një mundësi … dhe ka kuptim të zgjerojmë pozicionin tonë [atje]”. Gjermanët duhet “të ndalojnë së sulmuari Kinën dhe të shikojnë veten pak më me autokritikë”.
Disa gjermanë po bëjnë pikërisht këtë dhe bëjnë thirrje për një rishikim të madh të paradigmës ekonomike të vendit, në çdo gjë, nga derregullimi tek imigrimi. “Modeli gjerman i biznesit duhet të ndryshojë”, thotë Christian Lindner, Ministri i Financave, për Financial Times. “Ajo u bazua në çmimet e ulëta të energjisë … një bollëk punëtorësh të kualifikuar dhe tregje të hapura për produktet e teknologjisë së lartë të Gjermanisë. Por ai model nuk funksionon më sepse shumë nga bazat kanë ndryshuar.”
Statistikat e publikuara muajin e kaluar treguan se prodhimi në industritë me intensitet energjie, të cilat përbëjnë 23% të të gjitha vendeve të punës industriale në Gjermani, ra me 10% që nga fillimi i vitit. Sektorët si metalet, qelqi, qeramika, letra dhe tekstili janë goditur më rëndë. “Kjo do të thotë se ka 1.5 milionë punëtorë në Gjermani, industritë e të cilëve janë nën presion tani”, thotë Clemens Fuest, kreu i Institutit Ifo.
Spektri i deindustrializimit.
Shqetësimi tani është se prodhimi industrial mund, në afat të gjatë, të hiqet plotësisht nga Gjermania. Një sondazh i kësaj vere nga BDI, lobi kryesor i biznesit të Gjermanisë, zbuloi se pothuajse një në katër kompani Mittelstand, bizneset e vogla dhe të mesme që formojnë shtyllën kurrizore të ekonomisë gjermane, po konsideronin zhvendosjen e prodhimit jashtë vendit. Kryesisht ishin kostot e energjisë që shkaktuan ndryshimin.
Por nuk është i vetmi faktor. “Mjedisi i biznesit në Gjermani dhe në Europë më gjerësisht, është “përkeqësuar”, tha Brudermüller i BASF në tetor. Rritja në tregun europian ka qenë e ngadaltë për një dekadë”, tha ai.
Udhëheqësit e industrisë përmendin masa të tilla si Direktiva e BE-së për Emetimet Industriale dhe Strategjia e saj e Kimikateve për Qëndrueshmërinë, që synon ndalimin e kimikateve më të dëmshme nga produktet e konsumit. “Bara rregullatore që krijohet mund të jetë e menaxhueshme për lojtarët globalë, por nuk e di sesi një kompani e mesme, me 100-200 punëtorë do të mund të suportohet, teksa globalizmi e tret atë”, thotë Liebelt.
Klima e investimeve diku tjetër ka filluar të duket më tërheqëse. Akti i Reduktimit të Inflacionit (IRA) i administratës Biden, i cili përfshin 369 miliardë dollarë subvencione për teknologjitë e gjelbra, ka potencialin për të joshur dhjetëra biznese gjermane larg bazës së tyre.
Sipas IRA-s, subvencionet për blerjet e automjeteve elektrike do të kufizoheshin në ato të bëra me komponentë nga Amerika e Veriut dhe të montuara atje, një regjim që BE thotë se do të dëmtonte bazën industriale të Europës dhe do të shkelte rregullat e Organizatës Botërore të Tregtisë.
Disa shkojnë aq larg sa parashikojnë se Gjermanisë do t’i hiqet baza e saj industriale. Një shënim i fundit nga analisti i Deutsche Bank Eric Heymann parashikoi se pjesa e prodhimit në vlerën e shtuar bruto të Gjermanisë, 20% në 2021, do të bjerë në vitet e ardhshme. “Nëse shikojmë prapa në krizën aktuale të energjisë në rreth dhjetë vjet, ne mund ta shohim këtë herë si pikënisjen për një deindustrializim të përshpejtuar të Gjermanisë”, shkroi ai.
“Kompanitë e mëdha shumëkombëshe do të mbijetojnë. Por do të jetë më sfiduese për Mittelstandin gjerman, veçanërisht në industritë intensive të energjisë, që të përshtaten me botën e re të energjisë”, vazhdoi ai. “Shumë kompani do të dështojnë ta bëjnë këtë.”
