Personaliteti i shquar i Kishës së Krishterë, një hierark i madh dhe një nga teologët kryesorë që eë bënë të shpallej Shenjt i Madh.
Ai është një nga Etërit e Kishës dhe një nga Tre Hierarkët. Kujtimi i tij festohet më 1 janar nga ortodoksët (më 14 janar nga ata që ndjekin kalendarin Julian) dhe më 2 janar nga katolikët. Kujtimi i tij përkujtohet më 30 janar, në festën e Tre Hierarkëve, së bashku me dy Etërit e tjerë të mëdhenj të Kishës, Grigor Teologun dhe Joan Gojartin.
Lindi në vitin 330 në Çezare të Kapadokisë (sot Kajseri, Turqi) dhe ishte djali i oratorit pontian (avokat i kohës) Vasilios dhe Emmalia, kujtimi i të cilit nderohet nga Kisha Ortodokse së bashku me të birin. Në familje përveç Vasilios kishte tetë ose nëntë fëmijë të tjerë. Midis tyre, Grigori, teologu i madh i mëvonshëm, i njohur si Gregori i Nyssa-s. Gjyshja e tij Makrina ishte e bija e një martiri të krishterë dhe së bashku me nënën e tij Emmalia luajtën një rol të rëndësishëm në formimin e karakterit të krishterë të Vasilit.
Pas mësimeve që mori në vendlindje, Vasili u dërgua në Bizant për studime më të thelluara. Në vitin 351 shkoi në Athinë, ku letrat dhe artet ishin ende në lulëzim. Ka studiuar retorikë, filozofi, astronomi, gjeometri, mjekësi, fizikë etj. Në Athinë ai u takua me Julianin, më vonë Perandorin e Bizantit dhe më vonë një kundërshtar të madh të krishterimit, si dhe me Grigor Nazianzus, me të cilin lidhi një miqësi të shenjtë dhe të përjetshme.
Pas studimeve në Athinë ai u kthye në vitin 351 në Çezare, ku ushtroi profesionin e oratorit, si babai i tij. Shumë shpejt filloi një udhëtim shpirtëror në Egjipt, Palestinë, Mesopotami dhe Siri, për të takuar asketët dhe për të studiuar monastizmin. Ishte aq i magjepsur nga jeta e rreptë asketike, saqë shkoi në Pontus dhe jetoi si murg në shkretëtirë për pesë vite (357-362).
Ai synonte të qëndronte atje përgjithmonë, nëse nuk do të ndodhte vdekja e peshkopit të Çezaresë Evsevius. Banorët e Çezaresë kërkuan që Vasili ta pasonte dhe pas zgjedhjes së tij u detyrua të kthehej në Çezare. Ai qëndroi për nëntë vite peshkop i Çezaresë dhe la një vepër të madhe, e cila ishte shembull për t’u imituar për brezat e ardhshëm. Themeloi një sërë institucionesh bamirësie, të cilat u quajtën “Vasiliada”, organizimi i të cilave për kujdesin e të varfërve dhe të sëmurëve ishte një model i dhënies shpirtërore dhe i veprimit shoqëror.
Vasili ishte një shpirt i paepur përballë çdo lloj autoriteti laik. Një herë, Perandori Uells, i cili mbështeti arianët, i dërgoi atij komisarin Modestus. I dërguari perandorak e kërcënoi me konfiskim të pasurisë, internim dhe martirizim. I patrazuar dhe I paepur, Vasili u përgjigj:
– “Disa rroba të copëtuara dhe pak libra janë e gjithë prona ime, prandaj kam frikë nga konfiskimi. Nuk e konsideroj mërgimin, sepse në këtë botë jam kalimtar. Nuk i frikësohem as martirizimit, sepse vdekjen e konsideroj si mirëbërëse, sepse ajo do të më çojë më shpejt tek Zoti.”
– “Asnjë peshkop tjetër nuk më ka folur kështu”, tha Modesti me zemërim.
– “Nuk do të kesh folur kurrë me një peshkop të vërtetë”, iu përgjigj Vasili.
Vasili i Madh ishte një shkrimtar pjellor, me një kontribut vendimtar në formulimin e doktrinës së Trinisë së Shenjtë, ndërsa kompozoi edhe Liturgjinë Hyjnore (“Liturgjia e Vasilit të Madh”). Veprat e tij ndahen në doktrinore, antiheretike, asketike, praktike, fjalime dhe letra.
Gjatë gjithë jetës së tij të shkurtër, ai luftoi për unitetin e Kishës së Krishterë, e cila u rrënua në kohën e tij nga mosmarrëveshjet teologjike në lidhje me doktrinat e Arius.
Vdiq më 1 janar 379 në moshën 49-vjeçare dhe u varros me nderime të mëdha.
