Zbulimi i madh i varrit të lashtë nga arkeologët, nxorri në pah sasi të madhe ari dhe shumë mister pas skeleteve të gjetura.
Ky zbulim i jashtëzakonshëm u bë në provincën e Coclé, veçanërisht brenda kufijve të Parkut Arkeologjik El Caño, një vend që vazhdon të ofrojë informacione të paçmueshme për historinë e pasur parakolumbiane të zonës.
Në një zbulim novator që kap imagjinatën dhe zgjeron kuptimin e shoqërisë së lashtë panameze, arkeologët kanë zbuluar një varr 1200-vjeçar të mbushur me thesare ari dhe dëshmi të sakrificës njerëzore.
Ministria e Kulturës e Panamasë, në një deklaratë për shtyp, detajoi përmbajtjen dhe rëndësinë e varrit, i cili besohet se është ndërtuar midis viteve 750 dhe 800 pas Krishtit, si vendprehja e fundit e një zotërie me shtat të konsiderueshëm.
Gjetjet e zbuluara brenda këtij varri të lashtë nuk janë aspak të jashtëzakonshme, por pasuria e objekteve të arit, tregojnë statusin e lartë të personit të varrosur.
Midis tyre janë një grup pllakash ari rrethore, dy rripa të bërë nga rruaza ari sferike dhe vathë të dizajnuar në mënyrë unike me dhëmbë balene të veshur me ar. Përveç kësaj, u gjetën vathë në formë krokodili, së bashku me katër byzylykë, dy zile dhe flaut kockash.
Në varr u gjendën gjithashtu byzylykë të bërë nga dhëmbë qeni, duke shtuar një kapitull intrigues në grupin e objekteve të zbuluara.
Personi në qendër të këtij zbulimi besohet të ketë qenë një prijës, i cili vdiq në të 30-at e tij, duke sugjeruar një fund të hershëm për një person me rëndësi të konsiderueshme në shoqërinë e tij. Dr.Julia Mayo, drejtuese e projektit arkeologjik, hodhi dritë mbi rëndësinë e thellë të banorëve shtesë të varrit, trupave të individëve të tjerë të varrosur me prijësin, mesa duket për ta shoqëruar atë në jetën e përtejme. Kjo praktikë, ndonëse e habitshme për vëzhguesit modernë, nuk ishte e pazakontë në shoqëritë e lashta, ku besohej se “shokë” do ta ndihmonin të ndjerin për kalimin në botën tjetër. Në kontekstin e shoqërisë së lashtë panameze, ishte e zakonshme që individët e rangut të lartë të varroseshin me tetë deri në 32 shokë.
Megjithatë, riti i plotë dhe rëndësia e këtij lloj varrimi ende nuk është kuptuar plotësisht, pasi Dr. Mayo vuri në dukje se gërmimi i vendit të varrimit nuk ka përfunduar. Rrjedhimisht, numri i saktë i njerëzve të varrosur me prijësin e tyre mbetet i papërcaktuar në këtë fazë të gërmimeve.
Gërmimi në vazhdim premton të zbulojë detaje të mëtejshme në lidhje me praktikat e varrimit, hierarkitë sociale dhe besimet kulturore të popullit të lashtë të Panamasë, duke ofruar një dritare në një të kaluar që vazhdon të magjepsë dhe të informojë të tashmen.
