Operacioni “Cumulus” ishte një projekt sekret i qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar në vitet 1950 që studionte manipulimin e motit, veçanërisht përmes eksperimenteve të mbjelljes së reve. I njohur gjithashtu si Operacioni Witch Doctor, projekti operoi midis 1949 dhe 1952.
Ushtria kontrollonte motin për një sërë arsyesh, siç përshkruhet në procesverbalin e një mbledhjeje të Ministrisë së Mbrojtjes të mbajtur më 3 nëntor 1953. Proçerverbali përfshinin:
-“Sulmi i armikut”;
-“Rritja e rrjedhës së ujit në lumenj dhe përrenj për të penguar ose ndaluar kalimet e armikut”;
-“Pastrimi i mjegullës në aeroporte”.
Më 15 gusht 1952, një nga përmbytjet më të këqija që ka goditur ndonjëherë Britaninë, përfshiu fshatin Lynmouth, Devon. Tridhjetë e pesë njerëz vdiqën pasi një përrua prej 90 milionë tonësh ujë dhe gurë u derdhën poshtë kodrës Exmoor në fshat, duke shkatërruar shtëpi, ura, dyqane dhe hotele.
Incidenti i paprecedent u quajt zyrtarisht “zemërimi i Zotit”, por provat e reja nga dosjet e deklasifikuara më parë të qeverisë, tregojnë se një ekip shkencëtarësh ndërkombëtarë që punonin me RAF (Forcat Ajrore Mbretërore) po eksperimentonin me reshjet artificiale në Britaninë jugore, në të njëjtën javë me incidentin.
Rreshteri Len Otley, i cili punoi me një ekip shkencëtarësh të njohur si Operacioni Cumulus, apo Projekti Cumulus, i tha BBC-së se ata me shaka i referoheshin ushtrimit të shiut, si Operacioni Witch Doctor.
Kapiteni i ekipit John Hart kujton suksesin e këtyre eksperimenteve të para: “Ne fluturuam drejt e në majë të resë, derdhëm akull të thatë mbi në re. Fluturuam poshtë për të parë nëse shiu doli nga reja. Dhe kjo ndodhi rreth 30 minuta më vonë dhe ne të gjithë duartrokitëm”.
Met Office ka mohuar më parë se ishte kryer ndonjë eksperiment reshjesh para vitit 1955, por një hetim historik i BBC ka zbuluar dokumente të lëshuara së fundmi në zyrën e regjistrimit publik, të cilat tregojnë se këto eksperimente kanë ndodhur nga viti 1949 deri në vitin 1955, ditarët dhe personeli i RAF konfirmojnë periudhën.
Deri më tani, Ministria e Mbrojtjes kishte mohuar kategorikisht njohuri për ndonjë eksperiment të mbjelljes së reve në MB, në fillim të gushtit 1952. Megjithatë, dokumentet tregojnë se Operacioni Cumulus u zhvillua midis 4 dhe 15 gushtit 1952. Shkencëtarët u bazuan në Shkollën Cranfield të Aeronautics dhe punuan në bashkëpunim me Forcën Ajrore Mbretërore dhe Fluturimin e Kërkimeve Meteorologjike të Zyrës së Jashtme me bazë në Farnborough. Kimikatet u furnizuan nga ICI në Billingham.
Raportet e Met Office nga këto data përshkruajnë fluturimet e kryera për të mbledhur të dhëna mbi temperaturën e reve Cumulus, përmbajtjen e ujit, shkallën e akullit, lëvizjet vertikale dhe turbulencat, si dhe pikat e ujit dhe formimin e kristaleve të akullit. Ndërkohë që nuk flitet për mbjelljen e reve.
Por një transmetim radiofonik 50-vjeçar i zbuluar nga Radio 4, përshkruan një projektues avioni dhe pilot avionësh, Alan Yates, duke punuar me Operacionin Cumulus në atë kohë, duke fluturuar mbi Bedfordshire, duke spërkatur sasi të mëdha kripe dhe përbërës të tjerë. Ai u kënaq kur shkencëtarët i thanë se kjo kishte çuar në një shi të fortë 50 milje larg mbi Staines, Middlesex.
“Më thanë se shiu ishte shumë i madh dhe gjithçka doli nga një qiell i ngjashëm me verën… nuk kishte dyshim se eksperimenti kishte pasur sukses. Më vonë, kompania u qetësua”, tha zoti Yates në atë kohë.
Operacioni Cumulus u pezullua për një kohë të pacaktuar pas tragjedisë.
Dokumentet gjithashtu thonë se eksperimenti ka potencialin “të shpërthejë si një armë atomike në një stuhi apo re. Mund të prodhojë gjithashtu ndotje radioaktive, si një shpërthim normal atomik”.
Eksperimentet e modifikimit të motit në MB në atë kohë parashikuan praktikën aktuale në SHBA. Ideja ishte të synonte retë “e ftohta” dhe të rriste vëllimin e grimcave të avullit të ngrirë të ujit. Shumica e metodave përfshinin lëshimin e grimcave të kripës, akullit të thatë ose jodur argjendi, qoftë nga një aeroplan, ose nga djegësit në tokë. Retë më pas do të fundosen, të tërhequra nën ngrirjen nga pesha shtesë e grimcave të dendura, duke e bërë kështu shiun më të rëndë në kulmin e tij, sesa do të ndodhte natyrshëm. E rëndësishmja, jodidi i argjendit mund të shkaktojë rrebeshe deri në 300 milje larg.
Shumë vende tani përdorin teknologjinë, e cila është përmirësuar ndjeshëm gjatë 50 viteve të fundit.
Dokumentet e shikuara nga BBC tregojnë sesi Ministria e Ajrit ashtu edhe Thesari ishin të shqetësuar dhe të vetëdijshëm se pasojat mund të shkaktojnë dëme, jo vetëm për objektivat dhe personelin ushtarak, por edhe për civilët.
Shërbimi Gjeologjik Britanik kohët e fundit testoi sedimentet e tokës në zonën e Lynmouth për gjurmë argjendi ose jodidi. Testet treguan gjurmë argjendi të cilat u zbuluan në ujërat ujëmbledhëse të lumit Lyn.
Të mbijetuarit e përmbytjes së Lynmouth kërkuan, por nuk arritën kurrë, një hetim të plotë mbi shkaqet e katastrofës. Dëshmitë vazhdojnë edhe sot e kësaj dite të avionëve që qarkullonin përpara përmbytjes dhe reve që po rëndoheshin, deri në momentin e katastrofës.
