Në krizë energjetike nga 1 janari 2025.
Ukraina ndërpreu marrëveshjen me Rusinë për transportin e gazit.
Parlamenti moldav vendosi të kalojë në gjendje të jashtëzakonshme për 60 ditë, duke filluar nga 16 dhjetori 2024, për shkak të ndërprerjes së pritshme të furnizimit me gaz rus në Moldavi, nga 1 janari 2025. Kjo do të thotë se do të bëhet vendi i parë në Europë që do të përjetojë ditë të ftohta për shkak të refuzimit për të marrë gaz natyror rus, ndërsa kostot e energjisë për familjet dhe bizneset pritet të rriten edhe në vende të tjera.
Ky vendim u mor me 56 vota pro nga gjithsej 101 deputetë, pas propozimit të kryeministrit Dorin Retzean, i cili theksoi nevojën për të mbrojtur rajonin e Transnistrisë, i cili është i varur nga gazi rus.
Gjendja e jashtëzakonshme i lejon qeverisë të reagojë shpejt dhe të kufizojë eksportet e energjisë për të garantuar sigurinë energjetike të vendit.
Moldavia merr gazin rus përmes Ukrainës, por marrëveshja e tranzitit ndërmjet Ukrainës dhe Gazprom skadon më 31 dhjetor 2024. Ukraina ka thënë se nuk do ta rinovojë atë.
Kryeministri Retzian akuzoi Rusinë për “shantazh energjetik”. Ai pohoi se presidenti Putin po kërkon të lërë Transnistrinë pa gaz dhe energji elektrike, me qëllim destabilizimin e Moldavisë.
Qeveria po shqyrton rrugë alternative për furnizimet e gazit, të tilla si përmes tubacionit TurkStream, i cili kalon përmes Turqisë, Bullgarisë dhe Rumanisë.
Megjithatë, Gazprom po e lidh vazhdimin e dërgesave përmes rrugëve alternative me kërkesën për të shlyer 709 milionë dollarë borxh për furnizimet e kaluara.
Kjo situatë krijon sfida serioze për sigurinë energjetike të Moldavisë, veçanërisht përpara dimrit. Qeveria merr masa për të siguruar mjaftueshmërinë e energjisë dhe për të mbrojtur qytetarët nga mungesat e mundshme.
Problemi me Rusinë
Ndërprerja e furnizimit me gaz natyror nga Rusia në Moldavi është e lidhur me disa arsye, kryesisht gjeopolitike, ekonomike dhe energjetike.
Përfundimi i marrëveshjes së tranzitit përmes Ukrainës
Furnizimi me gaz natyror rus në Moldavi bëhet përmes Ukrainës. Por marrëveshja e tranzitit midis Gazprom dhe Ukrainës skadon më 31 dhjetor 2024. Ukraina ka thënë se nuk do ta rinovojë marrëveshjen, duke përmendur luftën dhe tensionin e vazhdueshëm me Rusinë.
Tensioni gjeopolitik
Moldavia është kthyer drejt Bashkimit Europian dhe Perëndimit. Presidentja e saj, Maia Sandou, ka deklaruar se qëllimi i vendit është integrimi i plotë në BE. Kjo ka zemëruar shumë Moskën, e cila e sheh Moldavinë si kritike për stabilitetin gjeopolitik në rajon.
Borxhet e papaguara
Gazprom pretendon se Moldavia i detyrohet 709 milionë dollarë për furnizimet e kaluara të gazit.
Megjithëse Moldavia kundërshton shumën e saktë dhe vlefshmërinë e kësaj kërkese, Gazprom e lidh furnizimin e vazhdueshëm me shlyerjen e këtij borxhi.
Reagimi i Moldavisë
Moldavia po përpiqet të diversifikojë burimet e saj të furnizimit me gaz, duke parë rrugë alternative përmes Rumanisë dhe Turqisë.
Ajo gjithashtu ka iniciuar masa për ruajtjen e energjisë dhe ruajtjen e gazit natyror, për të reduktuar varësinë e saj nga Rusia.
