Paralajmërim i paparë i Bundesbank për kolaps fiskal.
Qeveria gjermane, nëpërmjet krijimit të “fondeve speciale” dhe buxheteve në hije, po shmang transparencën fiskale dhe po minon mbikëqyrjen parlamentare – një praktikë që tani po kritikohet ashpër si nga Bundesbank, ashtu edhe nga Zyra Federale e Auditimit.
Ndërkohë, Franca po ofron një paralajmërim se ku po çon kjo rrugë.
Kaosi politik në Paris kulmoi javën e kaluar me uljen e borxhit të qeverisë franceze nga Fitch Ratings nga AA– në A+.
Franca është zhytur në një cikël borxhi, të nxitur nga shpenzimet publike të pakontrolluara dhe një përpjekje e gabuar për të mbuluar përçarjet sociale përmes kredisë së lirë.
Buxhete të errëta dhe statizëm
Në vend që të shmangë gabimet e Francës, Gjermania duket e vendosur t’i ndjekë ato.
Disiplina fiskale që karakterizoi epokën e pasluftës është zhdukur përgjithmonë.
Në Berlin, ekziston një konsensus i gjerë: me teknika krijuese të kontabilitetit në formën e “fondeve speciale”, “frena” fiskale thjesht injorohet.
Kulmi i kësaj strategjie të re është paketa e borxhit prej triliona eurosh e Kancelarit Friedrich Merz, e cila përfshin një fond të posaçëm prej 500 miliardë eurosh.
Justifikimi zyrtar: shpenzimet e mbrojtjes nuk duhet të kufizohen nga tregu i obligacioneve, ndërsa infrastruktura në rënie e Gjermanisë duhet të modernizohet.
I paraqitur në një mënyrë të këndshme nga media, publiku gjerman pritet ta pranojë këtë mal të ri borxhesh. Në fund të fundit, supozohet se është “për të mirën e të gjithëve”.
Megjithatë, Shoqata Gjermane e Tatimpaguesve i ka përshkruar fondet e posaçme ashti siç realisht janë: një skemë masive e zhvendosjes së borxhit.
Në praktikë, shpenzimet që duhet të financohen përmes taksave transferohen në heshtje në buxhetet në hije, që varen nga huamarrjet e reja.
Manovrime Kudo
Vetë tregu i obligacioneve është bërë pak më shumë se një nënprodukt i politikës monetare.
Berlini, ashtu si fqinjët e tij europianë, mbështetet qartë te Banka Qendrore Europiane për të mbajtur borxhin likuid dhe për të ndërhyrë sa herë që investitorët tërhiqen.
Së bashku me ndërhyrjen e Brukselit, është krijuar një kornizë politike që inkurajon hapur tejkalimin e shtetit.
Kontrolli parlamentar është zhdukur pothuajse plotësisht.
Më shumë se gjysma e PBB-së së Gjermanisë tani kalon nëpër duart e shtetit – një nivel ndërhyrjeje që ishte i paimagjinueshëm një brez më parë.
Konsensusi strategjik në Berlin është i habitshëm: vetë shteti që krijoi krizën – përmes rregulloreve shtypëse, një katastrofe energjitike të vetëshkaktuar, financave publike të fryra dhe taksave shkatërruese – tani pretendon se e zgjidh krizën duke këmbëngulur me ndërhyrje.
Logjika është si ajo e një alkoolisti kleptoman në një bar: merr hua vazhdimisht, merr hua nga fqinjët e tij dhe kur bujaria mbaron, ai vjedh direkt nga thesari.
Në fund të fundit, është ky shpërthim borxhi, kjo mbështetje në planifikimin qendror, që do ta shkatërrojë Gjermaninë si model politik, ashtu edhe ekonomik.
Kritika nga burime të papritura
Megjithatë, tani kritikat kanë dalë nga një burim i papritur, nga Bundesbank, që rrallë ndërhyn në politikën e përditshme, por banka qendrore përdori raportin e saj të gushtit për të kritikuar përdorimin e fondeve speciale.
Ajo paralajmëroi hapur se miliarda euro të destinuara për bashkitë, ka të ngjarë të përdoren për të mbushur boshllëqet ekzistuese buxhetore, në vend që të financojnë projekte të infrastrukturës dhe ndryshimeve klimatike, siç ishte premtuar.
Bundesbank gjithashtu theksoi mungesën e strukturave efektive të kontrollit të efikasitetit.
Duke caktuar pjesë të mëdha të buxhetit federal për fonde speciale, Berlini po fsheh situatën e tij të vërtetë fiskale dhe po minon disiplinën buxhetore.
Shteti ndërhyrës
Qëndrimi i Bundesbank përforcohet nga Zyra Federale e Auditimit, e cila ka kërkuar përdorim të kufizuar dhe të synuar të fondeve të reja të kreditit për muaj të tërë.
Ajo i ka kërkuar Berlinit të ruajë të drejtën për të rikuperuar paratë që keqpërdoren – një masë e bazuar në përvojën e hidhur.
Buxhetet e mëparshme, nga fondet e integrimit deri te paketat e fryra të ndihmës për COVID-19, ishin planifikuar në mënyrë që paratë e tepërta të mund të transferoheshin më vonë për të mbuluar deficitet e mirëqenies.
Truku është i thjeshtë: borxhi i ri fshihet nga publiku, ndërsa kostot reale zhvendosen në të ardhmen.
Një nxitje afatshkurtër mund t’i dhënë koalicionit qeverisës hapësirë frymëmarrjeje, përballë opozitës në rritje – por me koston e rënies strukturore.
Një rrugë e drejtë drejt falimentimit
Nuk është çudi që Berlini po përdor buxhete të dyshimta për të blerë kohë.
Ekziston një besim ndërpartiak në kryeqytet se kontabiliteti krijues dhe kërkesa e tepërt shtetërore mund ta zgjidhin disi, si krizën fiskale, ashtu edhe recesionin ekonomik strukturor.
Por ky është vetëm një iluzion kejnesian.
Kur planifikimi qendror dështon, faji i kalon gjithmonë tregut të obligacioneve, i cili refuzon me kokëfortësi të pranojë iluzionin se ndërhyrjet e financuara nga borxhi mund të zgjidhin gjithçka.
Pavarësisht nga struktura e tyre, “fondet speciale” nuk janë gjë tjetër veçse monument i dështimit politik.
Faji i takon kancelarit Friedrich Merz, i cili e miratoi planin për arsye aleance dhe për bindje personale.
Parimi mbetet i qartë: çdo euro e mbledhur nga tregjet private të kapitalit dhe e transferuar në makinën shtetërore të rishpërndarjes, është një euro e humbur.
Dhe çdo politikë qeveritare e financuar nga borxhi, lë pas vetëm detyrime të reja, që do të paguhen më vonë përmes taksave apo inflacionit.
