Deklarata Balfour
Premtimi i Sekretarit të Jashtëm britanik, Arthur James Balfour, për të krijuar një “atdhe hebre” në Palestinë, duke respektuar të drejtat e popujve që tashmë jetonin në atë rajon…
2 nëntor 1917: Ndërsa revolta kundër osmanëve po përparonte me fitore për arabët që ëndërronin pavarësinë, Ministri i Jashtëm britanik, Arthur James Balfour, i dërgoi një letër udhëheqësit të komunitetit hebre të Britanisë së Madhe, Lord Rothschild, duke e pyetur atë për t’ia përcjellë Federatës Ndërkombëtare Sioniste.
Kjo është “Deklarata Balfour”, siç do të hynte në histori, me të cilën premtohej krijimi i një “atdheu hebre” në Palestinë, me respektimin e të drejtave të popujve që tashmë jetojnë në këtë rajon. Në këmbim, komunitetit hebre i kërkohej të inkurajonte SHBAnë të hynte në Luftën e Parë Botërore.
Diskutimet që i paraprinë Deklaratës kishin të bënin me detajet në formulim. Shprehja “atdheu hebre” u përdor qëllimisht në vend të fjalës “shtet”, pasi Londra zyrtare nuk e pranoi kurrë se qëllimi i saj ishte krijimi i një shteti hebre. Përveç kësaj, ndryshimi i një synimi e përcaktoi këtë atdhe brenda Palestinës për të shmangur vendosjen e të gjithë rajonit, ndërsa tekstit përfundimtar iu shtua referenca për të drejtat e komuniteteve johebreje.
Të gjitha këto ndryshime ishin rezultat i presionit nga një hebre antisionist dhe ministër i qeverisë indiane, Edwin Samuel Montagu, i cili besonte se Deklarata e Balfourit në formën e saj origjinale do të intensifikonte persekutimin antisemitik.
Letra u përfshi tre vjet më vonë në Traktatin e Sevres, i cili ndau mantelet e Perandorisë dikur të fuqishme Osmane. Britania e Madhe mori nën mandatin e saj territoret e Palestinës, pas një vendimi të Lidhjes së Kombeve. Hebrenjtë e diasporës u inkurajuan të emigronin me mijëra në “Tokën e Premtuar” dhe të paraardhësve të tyre, përballë një reagimin të madh të arabëve vendas.
Balanca e popullatës së rajonit filloi të tronditej, të prishej, organizata çlirimtare “Haganah” për hebrenjtë, terroriste sipas arabëve, ndërmori aktivitetin e saj dhe më pas britanikët “lanë duart”, kur nuk mbështetën më elementin hebre. Kështu arritëm në vitin 1948, kur u krijua shteti i Izraelit në territoret palestineze.
Letra e Balfour për Rothschild nuk ishte thjesht një listë dëshirash!
