Personaliteti Melina Merkuri u dallua jo vetëm si aktore, por edhe si politikane me luftën e saj kundër Juntës Ushtarake, por edhe me ndërhyrjet e saj ndërkombëtare si Ministre e Kulturës për kthimin e mermereve / statujave të Partenonit.
Melina Merkuri ishte ylli “i fundit” Grek me rrezatimin ndërkombëtar. Një artiste karizmatike, me një personalitet të fortë, ajo fitoi një reputacion të madh jo vetëm si aktore, por edhe si politikane me luftën e saj kundër diktaturës së kolonelëve, por edhe me ndërhyrjet e saj në të gjithë botën si Ministre e Kulturës.
Për të nderuar “perëndeshën e fundit Greke”, siç e përshkroi dhe cilësoi shtypi ndërkombëtar, Ministria Greke e Kulturës e shpalli vitin 2020, si vitin e Melina Merkurit me rastin e përfundimit të një shekulli që nga lindja e saj.
Maria-Amalia (Melina) Mercuri lindi në 18 tetor 1920 në Athinë, në një familje politike. Ajo ishte bija e Stamatis Merkuris, ushtarak dhe politikan (1895-1967), i cili shërbeu si anëtar dhe ministër i dy partive politike (Partia Popullore, Alarmi Grek), por edhe anëtar i KEDND-së komuniste. Gjyshi i saj ishte mjeku dhe politikani Spiros Merkouris (1856-1939), kryetari më afatgjatë i Bashkisë së Athinës. Xhaxhai i saj ishte Georgios Merkouris (1886-1943), një zëdhënës i shquar i Socializmit Kombëtar (Nazizmit) në Greqi, i cili shërbeu si guvernator i Bankës Kombëtare gjatë okupimit.
I reja Melina ishte e pakënaqur, u martua në një moshë të re, me një pronar tokash, nga më të pasurit e kohës Panagis Harokopos, me të cilin kishte diferencë shumë të madhe në moshë dhe nga i cili u divorcua në vitin 1962.
Në vitin 1943 vendosi të ndiqte karrierën e aktores dhe u pranua në Shkollën e Dramës së Teatrit Kombëtar Grek nga e cila u diplomua në vitin 1946. Në vitin 1944 bëri debutimin e saj në skenë me veprën e Aleksis Solomou “Rruga e Lirisë”. Në vitet në vijim punoi me Teatrin Kombëtar dhe grupet artistike të Katerina dhe Marika Kotopouli.
Si protagoniste, u shfaq në vitin 1949 me veprën e Tennessee Williams “Autobuz dëshira”, që u vu në skenën e Teatrit të Artit nga Charles Koun dhe pati privilegjin të bëhej aktorja e parë Greke që kryente rolin e kërkuar të Blanche Dimba. Ajo qëndroi në Teatrin e Arteve deri në vitin 1950 dhe vitin e mëpasëm u vendos në Paris, ku u dallua si aktore e “Boulevart” ndërsa përuronte karrierën e saj ndërkombëtare. Në 1955 u kthye në Greqi dhe luajti në projekte repertori.
U shfaq në kinema për herë të parë në vitin 1955 me filmin e saj legjendar, të Mihalis Kakogiannis “Stella”. Prania e saj në Kanë magjepsi drejtorin amerikan Gille Dassen dhe në bregdetin e Rivierës franceze filloi marrëdhënia e tyre artistike dhe personale, e cila përfundoi me një martesë në vitin 1966. Me Dassen, Melina ktheu filmat “Krishti Kryeqëzohet Përsësri” (1957), bazuar në romanin e shkrimtarit të madh Nikos Kazantzakis, “Ligji” (1958), “Kurrë të Dielën” (1960), “Fedra” (1962) dhe “Topkapi” (1964).
Filmi nga ku startoi reputacioni i saj ishte natyrisht si me titull “Kurrë të Dielën”, i cili i dha asaj një çmim interpretimi në Festivalin e Kanëve dhe një nominim për Oskar vitin e ardhshëm. Film me një performancë të shkëlqyeshme në këngën e Manos Hadjidakis “Djemtë e Piraeus” (Ta Paidia tou Pirea), zbuloi një aspekt tjetër të talentit të saj. I njëjti rol, i prostitutës “Ilia me zemër të mirë”, i dha asaj një nominim në vitin 1967 për Tony Award dhe transferimin teatral të filmit në Broadway, me titull “Ilia Darling”.
Pas vendosjes së diktaturës së kolonelëve, Melina Merkuri u arratis dhe me talentin dhe reputacionin e saj luftoi regjimin në të gjithë botën duke informuar opinionin publik ndërkombëtar për situatën politike në Greqi. Deklarata e saj mbeti historike: “Unë kam lindur greke dhe do të vdes greke, z.Patakos lindi një fashist dhe do të vdes fashist”.
Pas Tranzicionit (1974), ajo më në fund u vendos në Greqi dhe u përfshi esencialisht në politikë, në radhët e partisë PASOK. Prej asaj kohe u zgjodh vazhdimisht deputete, nga viti 1977 deri në vdekjen e saj në vitin 1994, nga 1977 deri në 1985 zgjidhej në zonën e Pireut dhe më pas nga lista kombëtare.
Nga viti 1981 deri në vitin 1989 dhe nga viti 1993 deri në vitin 1994 shërbeu si Ministër i Kulturës dhe u shqua me praninë dhe politikat e saj si Ministre. Vizioni i saj ishte kthimi i skulpturave të Parthenonit nga Muzeu Britanik. Ajo krijoi teatrot rajonale komunale për të sjellë banorin e krahinës në kontakt me teatrin dhe frymëzimi i saj ishte krijimi i institucionit të “Kryeqytetit Europian të Evropës”.
Paraqitjet e saj në teatër pas vitit 1974 ishin “Opera e pesë groshëve” nga Bertolt Breht me regji nga Gille Dassen, “Medea” e Euripidit me regji nga Minos Volanakis, “Shoqëri me Breht” (1978), “Zogu i ëmbël i rinisë” nga Gille Dassen (1980) dhe “Orestia” e Eskilit me regji nga Charles Koun (1980). Në vitin 1992 bëri një paraqitje të fundit, urgjente, por jo live, por të regjistruar, si Klitemnistre në Operën e Dhomës “Piladis”, me muzikë nga George Kouroupou dhe Libretto George Heimonas, të prezantuar në Sallën e Koncerteve në Athinë.
Melina Merkuri la frymën e saj të fundit në 6 Mars 1994, në një spital të New York, ku u shtrua e diagnostikuar me kancer në mushkëri.
