Në udhëkryq dygjuhësia në Maqedoninë e Veriut, që vë në dyshim gjuhën shqipe si gjuhë zyrtare.
Lideri i opozitës dhe partisë më të madhe shqiptare në Maqedoninë e Veriut, “Bashkimi Demokratik për Integrim” (BDI), Ali Ahmeti i bëri thirrje sonte Gjykatës Kushtetuese të vendit që të refuzojë të gjitha ankesat e parashtruara pranë saj, për të kundërshtuar ligjin që rregullon përdorimin e gjuhës shqipe në vend.
Gjykata Kushtetuese do të mblidhet nesër të mërkurën (12/11) për të shqyrtuar gjithsej 13 ankesat që i janë bërë Gjykatës, në kundërshtim me ligjin. Këto ankesa janë paraqitur kryesisht nga partitë dhe organizatat sllave të djathta dhe nacionaliste, duke përfshirë partinë VMRO-DPMNE të kryeministrit të Maqedonisë së Veriut, Christian Mickoski.
“Në datën 11 dhjetor pyesim Gjykatën Kushtetuese, nëse është vërtet një Gjykatë Kushtetuese që jep drejtësi, nëse është një gjykatë që kujdeset për demokracinë në vend, për paqen dhe stabilitetin dhe jo një gjykatë që i hedh benzinë zjarrt, që të refuzojë 13 apelet, të na lërë të qetë dhe të shkojmë në shtëpitë tona”, tha Ali Ahmeti duke folur para simpatizantëve të partisë së tij. Demonstrata, me tubime do të zhvillohen gjatë gjithë ditës dhe gjithë natës në “mbrojtje” të ligjit, përpara ndërtesës së Gjykatës Kushtetuese në Shkup, të cilat pritet të zgjasin së paku deri të mërkurën.
“Larg duart nga ligji për gjuhën shqipe, sepse në të kundërtën nuk do të ketë paqe në këtë vend”, ka shtuar Ahmeti.
Ai gjithashtu përmendi se kryetari aktual i Gjykatës Kushtetuese të vendit u bë anëtar i Gjykatës me sugjerimin e ish presidentit të vendit, Giorgi Ivanov (nga VMRO-DPMNE), i cili kishte refuzuar të nënshkruajë dekretin presidencial për vendosjen e ligjit për përdorimin e gjuhës shqipe.
Ky ligj, i cili u miratua në vitin 2019 nga qeveria e mëparshme e qendrës së majtë të Maqedonisë së Veriut me kryeministrin e atëhershëm Zoran Zaev, parashikon, ndër të tjera, që në të gjitha nivelet e pushtetit qendror dhe në sektorin e gjerë publik dhe gjyqësor, gjuhë zyrtare të vendit janë “maqedonishtja” (siç përmendet në Kushtetutën e vendit) si dhe gjuha që flasin më shumë se 20% e shteteve të vendit (gjuha shqipe). Bazuar në regjistrimin e fundit të popullsisë në Maqedoninë e Veriut në vitin 2021, shqiptarët përbëjnë 24.3% të popullsisë së vendit.
Mickoski akuzoi BDI-në shqiptare për nxitje të tensioneve ndërkombëtare sepse, sipas tij, partia nuk është më në pushtet dhe nuk mund “të rrëmbejë shtetin, siç ka bërë në 20 vitet e fundit”. BDI ka marrë pjesë në të gjitha qeveritë e vendit që nga viti 2002 deri në qershor të këtij viti (me përjashtim të dy viteve 2006-2008).
Christian Mickoski, pas fitores së madhe të partisë së tij në zgjedhjet e fundit parlamentare të mbajtura në vend, në majin e kaluar, zgjodhi si partner të tij në qeveri koalicionin shqiptar të quajtur “Vlen”, i cili kishte dalë i dyti në zgjedhje, ndër fraksionet e shqiptarëve të Maqedonisë së Veriut, pas koalicionit “Fronti Europian” i udhëhequr nga BDI. Zgjedhja e Mickoskit shkaktoi dhe vazhdon të ngjallë reagime të forta nga partia e Ali Ahmetit, e cila e akuzon Mickoskin se ka “shkelur” vullnetin e shumicës së votuesve shqiptarë në Maqedoninë e Veriut.
Gjithashtu, 250 intelektualë shqiptarë në Maqedoninë e Veriut, përfshirë edhe rektorët e tre universiteteve shtetërore shqipfolëse në vend, në një letër të hapur i kanë bërë thirrje Gjykatës Kushtetuese “të mos bëjë lojëra politike” dhe të mos “ngatërrojë” ligjin për gjuhën shqipe, ndërsa dy gjyqtarë shqiptarë të kësaj Gjykate do të bojkotojnë nesër seancën e saj dhe nuk do të marrin pjesë në seancë.
Megjithatë, komente për këtë ligj janë bërë edhe nga Komisioni i Venecias, organi këshillues i Këshillit të Europës për çështjet e së drejtës kushtetuese dhe shtetit të së drejtës, i cili vlerësoi se disa aspekte të këtij ligji, kryesisht në lidhje me përdorimin e tij në drejtësi. Sistemi i Maqedonisë së Veriut “tejkalon standardet europiane të përcaktuara me Konventën Kornizë për mbrojtjen e pakicave kombëtare dhe Kartën Europiane për gjuhët rajonale dhe të pakicave”. Vëzhgimet e Komisionit të Venecias kanë të bëjnë kryesisht me zbatimin e “dygjuhësisë” kryesisht në sistemin gjyqësor, i cili në këtë mënyrë, siç thekson Komisioni, do të bëhet jofunksional. Megjithatë, deri më tani, ligji nuk është zbatuar në sistemin gjyqësor të Maqedonisë së Veriut, për shkak të mungesës së burimeve të mjaftueshme njerëzore.
Tensioni ndërkombëtar i ngritur në Maqedoninë e Veriut para mbledhjes së nesërme të Gjykatës Kushtetuese vjen pas incidenteve të ndodhura rreth dhjetë ditë më parë, me djegien e flamurit të Maqedonisë së Veriut nga shqiptarët pranë qendrës së Shkupit. Të nesërmen persona me origjinë sllave dogjën, ndoshta si hakmarrje, flamurin shqiptar në qytetin e Prilepit, si dhe dogjën makina shqiptare në qytetin e Kumanovës.
Përkundër faktit se tensionet në marrëdhëniet ndërkombëtare në Maqedoninë e Veriut janë zbutur vitet e fundit, ato mbeten të brishta. Në vitin 2001, shqiptarët e armatosur të UÇK-së u përfshinë në përleshje disamujore me forcat qeveritare të qeverisë së atëhershme maqedonase, të cilat pothuajse çuan në copëtimin e vendit. Këto konflikte përfunduan në gusht të vitit 2001 me nënshkrimin e Marrëveshjes së Paqes së Ohrit, e cila i dha të drejtat e popullsisë shqiptare të vendit, që ata kishin kërkuar që nga pavarësia e vendit në vitin 1991.
Ali Ahmeti ishte komandant politik i UÇK-së dhe pas marrëveshjes së Ohrit vazhdoi me themelimin e partisë BDI.
