Shkrimtari francez, i cili fitoi pavdekësinë nga romani i tij “Në kërkim të kohës së humbur”, konsiderohet si një nga më të rëndësishmit e shekullit të 20-të.
Shkrimtari francez Marsel Prust fitoi pavdekësinë nga vepra e tij e vetme, romani “lumë”, “Në kërkim të kohës së humbur” (“À la recherche du temps perdu”). Kjo vepër e tij është e strukturuar në shtatë pjesë me mbi 4.000 faqe në botimin e saj frëngjisht, është një rrëfim psikologjik dhe alegorik i jetës së autorit, në formën e një monologu të brendshëm.
Marcel Proust lindi më 10 korrik 1871 në Auteuil, një periferi e Parisit, në rrethin e 16-të të kryeqytetit francez. Babai i tij, Adrien Proust, ishte një mjek i njohur dhe nëna e tij, Jean Weil, vajza e një agjenti të pasur hebre. Edhe pse ishte i dobët që në lindje dhe vuante nga astma kronike, në vitin 1889, pasi mbaroi shkollën e mesme, kreu shërbimin ushtarak për një vit.
Më pas vendosi të vazhdonte studimet në Shkollën e Shkencave Politike të Sorbonës, duke u diplomuar për drejtësi (1893) dhe filologji (1895). Në të njëjtën kohë, debutoi në sallonet e shoqërisë së lartë të Parisit, ku për shkak të elokuencës dhe mndësisë ekonomike u bë shumë shpejt i kërkuar.
Vepra e virgjërisë së tij është ajo me titull “Kënaqësitë dhe ditët”.
Një nga të njohurit e tij të shumtë e prezantoi me Anatole France, një shkrimtar i famshëm në atë kohë dhe më vonë një laureat i çmimit Nobel. Me nxitjen e tij, në vitin 1896 Proust botoi veprën e tij të parë, “Kënaqësitë dhe ditët” (Les plaisirs et les Jours), një përmbledhje me tregime të shkurtra, poezi dhe ese, e cila nuk ishte veçanërisht e suksesshme. Deri në atë kohë përpjekja e tij e vetme për të shkruar ishte një roman të cilin ai filloi ta shkruante në vitin 1895 dhe e braktisi përgjysmë në vitin 1899. Ishte në thelb paraardhësi i kryeveprës së tij “Në kërkim të kohës së humbur”, pasi përmbante shumë nga temat me të cilat do të merrej më vonë. Romani i tij u botua vite më vonë, në vitin 1952, me titullin “Jean Santeuil”.
I zhgënjyer nga dështimi për të përfunduar librin e tij të dytë, ai më pas iu përkushtua për disa vite përkthimit dhe shënimit të veprave të historianit anglez të artit John Ruskin. Madje ai botoi një numër të konsiderueshëm artikujsh të lidhur.
Gjatë çështjes së famshme ‘Dreyfus’, nga viti 1896 deri në vitin 1906, ishte një mbështetës i flaktë i kapitenit të ushtrisë franko-hebreje, gjë që pati ndikim në jetën e tij shoqërore, kryesisht për shkak të antisemitizmit të fortë në radhët e shoqërisë franceze. Vdekja e babait të tij (1903) dhe nënës së tij (1905) tronditi më tej shëndetin e tij fizik, duke çuar në izolimin e tij në një sanatorium dhe shëndetin e tij mendor, pasi ai tashmë vuante nga neuroza të rënda, kryesisht për shkak të përpjekjeve të dëshpëruara për të mbajtur sekret preferencat e tij homoseksuale.
Proust gradualisht u izolua nga bota e jashtme, duke jetuar pothuajse si një vetmitar në një apartament të papërshkueshëm nga zëri, kushtuar ekskluzivisht shkrimit dhe introspeksionit. Nga viti 1910 ai e kalonte shumicën e kohës në dhomën e tij të gjumit. Ditën flinte dhe natën shkruante pandërprerë.
“Në kërkim të kohës së humbur”
Në vitin 1913 ai botoi pjesën e parë të “Në kërkim të kohës së humbur”, të titulluar “Du côté de chez Swann”, e cila kaloi pothuajse pa u vënë re. Por nuk ndodhi e njëjta gjë edhe me pjesën e dytë, “À l’ ombre des jeunes filles en fleurs”, e cila u botua me vonesë për shkak të Luftës së Parë Botërore, në vitin 1919. Me këtë Proust fitoi çmimin Goncourt dhe bashkë me të edhe njohjen dhe vlerësimin mbarëbotëror.
Në tre vitet e fundit të jetës së tij, ai vazhdoi të punojë për përfundimin e romanit, duke botuar veprat “Le Côté de Guermantes” (në dy pjesë, 1920-1921) dhe “Sodome et Gomorrhe” (në dy pjesë, 1921-1922).
Marcel Proust vdiq në Paris më 18 nëntor 1922, 100 vite më parë, nga pneumonia, në moshën 51-vjeçare. Tre pjesët e mbetura të veprës së tij kryesore u publikuan pas vdekjes së tij, nga vëllai i tij Robert Proust: “La Prisonnière” (1923), “Albertine disparue” (1925), “Le Temps retrouvé” (1927).
