Më 1849 Fjodor Dostojevski ishte një shkrimtar premtues. Në moshën 28-vjeçare kishte hequr dorë nga karriera ushtarake për t’iu përkushtuar letrave.
Më 23 prill u arrestua nga policia cariste dhe u burgos si anëtar i një grupi intelektualësh social-liberalë në Shën Petersburg, grup i njohur si “Rrethi i Petrasevskit”. Cari Nikolla I kishte frikë se era liberale që po përfshinte monarkitë e Europës do t’i kalonte shpejt kufijtë e territorit të tij dhe filloi të shpërbënte grupet e intelektualëve, të cilët besonte se po minonin fuqinë e tij.
Më 16 nëntor 1849, Dostojevski dhe shokët e tij u gjykuan dhe u dënuan me vdekje. Pasoi një luftë nervash me ekzekutime dhe orë të pafundme qëndrimi në fshatin e ngrirë, në pritje të skuadrës së pushkatimit. Dënimi i tij përfundimisht u ndryshua në katër vjet mërgim dhe punë të rëndë në Omsk, Siberi.
Kushtet çnjerëzore të jetesës e përkulën Dostojevskin, edhe pse ishte i stërvitur në jetën e ashpër ushtarake. Një ditë i shkroi vëllait të tij:
“…Në verë mbyllje e padurueshme, në dimër i ftohtë i padurueshëm. Papastërtia në dysheme, një centimetër e trashë. Mund të rrëshqasë dikush dhe të bjerë… Jemi turshi si harengat në fuçi. Nga agimi deri në muzg jetojmë si derra. Pleshtat, morrat dhe buburrecat në thes…”
Dostojevski u lirua nga kampi siberian në vitin 1854, por u detyrua të ribashkohej me ushtrinë për pesë vitesh, fillimisht si ushtarak dhe më pas si toger. U vendos në një kështjellë të largët në Semipalatinsk, Kazakistan. Atje ai u takua dhe krijoi një lidhje me Maria Isaeva, gruaja e një zyrtari lokal. Më 6 shkurt 1857, ajo u bë gruaja e tij, pas vdekjes së të shoqit.
Besohet gjerësisht se përvoja e burgut dhe e ushtrisë shkaktoi ndryshime të mëdha në botëkuptimet e Dostojevskit. Ai filloi të përqafonte vlerat tradicionale ruse dhe të largohej nga idetë perëndimore. Ai iu drejtua besimit të krishterë ortodoks dhe filloi t’i trajtonte me armiqësi nihilistët dhe socialistët.
Dostojevski:
“Dhimbja dhe vuajtja janë gjithmonë të paevitueshme tek njerëzit inteligjentë dhe me zemër të thellë. Por njeriu me të vërtetë i madh duhet, mendoj, të kalojë nga trishtim i madh mbi këtë tokë.”
“Misteri i ekzistencës njerëzore gjendet jo në fakti që është i gjallë, në jetë, por në ajo që duhet të gjejë diçka për të cilën të jetojë.”
